Soms schieten woorden
Ik heb iets voor u. Iets schoons. Iets om het weekend mee te beginnen. Of de week. Of de lente. Of elke maand die nog komen moet. Het gaat over Marina Abramović. Dat is een Servische kunstenares die allerlei performances bedenkt, en ze is veel bezig met zelfbeschadiging en uitputting. Dat is toch wat wikipedia zegt. Lees die wikipedia-pagina trouwens. Marina is een hele slimme kunstenares, maar tegelijkertijd ook zo zot als een deur. Ik geef een voorbeeld. In Rhythm 0, één van haar werken, legde ze 72 voorwerpen op een tafel. Het publiek mocht die voorwerpen naar believen gebruiken in combinatie met het lichaam van de kunstenares. Sommige voorwerpen waren lief en zachtaardig, zoals honing of een veertje. Andere voorwerpen waren agressiever, zoals een schaar of een scalpel. Er lag ook een pistool en één kogel op tafel.
Marina had ook een lief. Een bijzonder lief. Haar lief heette Uwe Laysiepen (Ulay), en samen maakten ze kunst waarvan Lien Van de Kelder in haar mooie nieuwe programma Hoera cultuur! zou zeggen: ‘Morf morf wagahoeka hoeka brwobbe brwobbe plofpa plofpa poepsiebrol.’ Want dat is wat ik doorgaans hoor als Lien Van de Kelder iets zegt. En tussen haakjes. Als ik bij Canvas zou werken en er zou iemand tijdens een brainstorm opperen om het nieuwe cultuurprogramma Hoera cultuur! te noemen, dan zou ik op staande voet en wild om mij heen brakend mijn ontslag indienen. Of wacht. Het is niet zomaar een cultuurprogramma. Het is ‘een cultuurprogramma dat breed en toegankelijk is, maar dat ook ergens over gaat’. Ah. Uiteraard. Nee, dan mag het. Want het woord Hoera wordt wel vaker gebruikt in contexten die breed en toegankelijk zijn, maar toch ook ergens over gaan. Zoals de context van een verjaardagsfeestje en meer voorbeelden kan ik nu niet zo onmiddellijk bedenken. Godmiljaarde toch. Geef mij een emmer.
Terzake! Marina Abramović en Ulay maakten samen kunst. Eén van hun gezamenlijke werken heette Breathing In – Breathing Out, waarin ze elkaar meer dan een kwartier leken te zoenen. In werkelijkheid hadden ze sigarettenfilters in hun neusgaten, waardoor ze gedwongen werden elkaars adem in te ademen. Na zeventien minuten vielen ze flauw door de overdosis koolstofdioxide in hun longen.
Op zeker moment wilden de minnaars hun relatie beëindigen, wegens ruzie, spanningen, de hele bataklang. Ze namen de beslissing om daar meteen maar een spirituele reis van te maken, en dat ging als volgt. Ze gingen beiden aan één kant van de Chinese Muur staan, en wandelden naar elkaar toe. Nadat ze elk ongeveer 2500 km gelopen hadden, ontmoetten ze elkaar in het midden. Na een laatste knuffel zagen ze elkaar nooit meer. Dat klinkt allemaal als veel gedoe en tragisch en hoe lang zijt ge dan aan het wandelen en wat voor weer is het daar. Maar ik vind het ook prachtig. Ik vind het mooi en eervol en getuigen van een diep respect voor elkaar. En die laatste knuffel is ongetwijfeld de schoonste knuffel in het hele fokking universum geweest.
Maar het wordt nog schoner. Mevrouw Abramović ging gewoon verder met haar bijzondere performances. Eentje daarvan heet The Artist Is Present. Tijdens dit werk zat Marina twee weken lang elke dag aan een tafel in het MoMA in New York, en elke toeschouwer mocht heel even tegenover haar komen zitten, om samen een minuut stilte te delen. Voor vele toeschouwers was het een emotionele gebeurtenis, waarvan de onwezenlijke website Marina Abramović Made Me Cry kan getuigen. Als ge doorklikt naar die website, en ge zoudt daar per ongeluk blijven plakken zonder terug naar hier te komen, dan zou ik dat niet eens zo erg vinden. Maar dan zoudt ge wel de clou van dit verhaalke missen. En die clou komt nu.
Want wat gebeurt er tijdens The Artist Is Present? Op zeker moment, tussen al die willekeurige nieuwsgierige museumbezoekers door, komt er een oude bekende tegenover Marina zitten. Het is Ulay. Het jaar is 2010 en hun laatste knuffel dateert uit 1988. Wat er dan gebeurt, kan ik niet omschrijven. Omdat het te mooi is. Ga zelf maar kijken. Ga kijken en kijk dan de rest van de week naar niks anders meer. Nee, ook niet naar Hoera cultuur!. Ga kijken en ga dan keihard uw lief knuffelen.
Ga kijken en hou verder uw mond en laat woorden tekort.
Heb je de volledige documentaire gezien ? Wellicht wel. Schoon was niet het eerste dat in mij opkwam… Ik was er natuurlijk ook niet bij.
Ai. Ik heb dus mijn mond niet gehouden … omdat het gepland en gezocht was. Gekunsteld.
Ik ken marina A uit de 70 jaren via mijn werk. Wij maakten toen fotowanden van haar werk. Ik was toen negatief over haar zelfmutilatie, maar dit maakt veel goed. Helemaal echt !!! Prachtig !